Gol Beklentisi (xG) Nasıl Hesaplanır? Adım Adım Rehber 2025

Giriş

xG (Expected Goals / Gol Beklentisi), modern futbol analizinin en önemli metriklerinden biri. Peki bu değer tam olarak nasıl hesaplanıyor? Bu rehberde, xG hesaplamasının arkasındaki matematiği, kullanılan faktörleri ve pratik örnekleri detaylı olarak inceleyeceğiz.

xG Hesaplamasının Temelleri

Olasılık Mantığı

xG, lojistik regresyon ve makine öğrenimi modellerine dayanır. Temel mantık şudur:

1. Yüz binlerce tarihsel şut verisi toplanır
2. Her şutun özellikleri (mesafe, açı, vb.) kaydedilir
3. Gol olan ve olmayan şutlar analiz edilir
4. Benzer özelliklere sahip şutların gol olma olasılığı hesaplanır

Basitleştirilmiş xG Formülü

Temel xG hesaplaması için kullanılan lojistik fonksiyon:

xG = 1 / (1 + e^(-z))

Burada z değeri, tüm faktörlerin ağırlıklı toplamıdır:

z = β₀ + β₁(mesafe) + β₂(açı) + β₃(şut_tipi) + β₄(asist_tipi) + ...

β değerleri, makine öğrenimi ile belirlenen ağırlıklardır.

xG Hesaplamasında Kullanılan Faktörler

1. Şut Mesafesi (En Önemli Faktör)

Şut mesafesi, xG üzerinde en büyük etkiye sahiptir.

Mesafe	Ortalama xG	Açıklama
0-5 metre	0.40-0.60	Boş kale, tap-in
5-10 metre	0.20-0.40	Ceza sahası içi
10-15 metre	0.10-0.20	Penaltı noktası civarı
15-20 metre	0.05-0.10	Ceza sahası kenarı
20-25 metre	0.03-0.06	Orta mesafe
25+ metre	0.01-0.03	Uzak şut

Mesafe Katsayısı Formülü:

mesafe_katsayısı = e^(-0.1 × mesafe)

Bu formül, her 10 metre için xG değerini yaklaşık %63 azaltır.

2. Şut Açısı

Kaleye göre şut açısı, xG'nin ikinci en önemli faktörüdür.

Açı Hesaplama:

açı = arctan(kale_genişliği / (2 × mesafe)) × (180/π)

Açı Aralığı	Ortalama xG Çarpanı
0-10°	0.30
10-20°	0.50
20-30°	0.70
30-45°	0.90
45°+	1.00

Örnek: Kale direği yakınından (dar açı) atılan şut, aynı mesafeden merkezi pozisyondan atılan şuttan %50-70 daha düşük xG değerine sahiptir.

3. Şut Tipi

Şutun vücut hangi parçasıyla atıldığı önemlidir:

Şut Tipi	xG Çarpanı	Açıklama
Güçlü ayak	1.00	Baz değer
Zayıf ayak	0.85	%15 düşük
Kafa (ayakta)	0.70	%30 düşük
Kafa (zıplayarak)	0.75	%25 düşük
Diğer (göğüs, diz)	0.50	%50 düşük

Kafa Şutları İçin Özel Hesaplama:

Kafa şutları için ek faktörler devreye girer:

• Topun yüksekliği
• Oyuncunun zıplama yüksekliği
• Savunmacı baskısı

4. Asist Tipi

Golün nasıl geliştiği xG değerini etkiler:

Asist Tipi	xG Çarpanı	Açıklama
Yerden pas	1.00	Baz değer
Havadan orta	0.65	Kontrol zorluğu
Uzun top	0.55	Kontrol çok zor
Çalım sonrası	1.15	Kaleci dengesiz
Ribaund	1.10	Kaleci hazırlıksız
Doğrudan serbest vuruş	0.06	Duvar + kaleci

5. Oyun Durumu

Şutun hangi bağlamda atıldığı:

Oyun Durumu	xG Çarpanı
Açık oyun	1.00
Kontra atak	1.20
Korner sonrası	0.85
Serbest vuruş sonrası	0.90
Taç atışı sonrası	0.80

6. Defans Baskısı (Gelişmiş Modeller)

Profesyonel xG modelleri, defans baskısını da hesaba katar:

Baskı Durumu	xG Çarpanı
Baskı yok	1.20
Düşük baskı	1.00
Orta baskı	0.85
Yüksek baskı	0.65
Blok pozisyonu	0.40

Adım Adım xG Hesaplama Örneği

Örnek 1: Ceza Sahası İçi Şut

Senaryo:

• Mesafe: 10 metre
• Açı: 35°
• Şut tipi: Güçlü ayak
• Asist: Yerden pas
• Oyun durumu: Açık oyun
• Baskı: Düşük

Hesaplama:

1. Temel xG (mesafe): 0.25
2. Açı çarpanı: 0.88
3. Şut tipi: 1.00
4. Asist tipi: 1.00
5. Oyun durumu: 1.00
6. Baskı: 1.00

Sonuç xG = 0.25 × 0.88 × 1.00 × 1.00 × 1.00 × 1.00 = 0.22

Örnek 2: Kafa Şutu (Orta Sonrası)

Senaryo:

• Mesafe: 8 metre
• Açı: 40°
• Şut tipi: Kafa (zıplayarak)
• Asist: Havadan orta
• Oyun durumu: Korner sonrası
• Baskı: Orta

Hesaplama:

1. Temel xG (mesafe): 0.30
2. Açı çarpanı: 0.92
3. Şut tipi: 0.75
4. Asist tipi: 0.65
5. Oyun durumu: 0.85
6. Baskı: 0.85

Sonuç xG = 0.30 × 0.92 × 0.75 × 0.65 × 0.85 × 0.85 = 0.097 ≈ 0.10

Örnek 3: Uzak Şut

Senaryo:

• Mesafe: 25 metre
• Açı: 25°
• Şut tipi: Güçlü ayak
• Asist: Yok (bireysel)
• Oyun durumu: Açık oyun
• Baskı: Düşük

Hesaplama:

1. Temel xG (mesafe): 0.04
2. Açı çarpanı: 0.70
3. Şut tipi: 1.00
4. Asist tipi: 1.00
5. Oyun durumu: 1.00
6. Baskı: 1.00

Sonuç xG = 0.04 × 0.70 × 1.00 × 1.00 × 1.00 × 1.00 = 0.028 ≈ 0.03

Özel Durumlar

Penaltı xG Hesaplaması

Penaltılar için standart xG değeri:

• Ortalama penaltı xG: 0.76
• Kaleci yönü tahmin ederse: 0.60
• Kaleci yanlış tarafa giderse: 0.92

Boş Kale xG

Kaleci yokken atılan şutlar için:

Mesafe	Boş Kale xG
0-10 metre	0.95
10-20 metre	0.85
20-30 metre	0.60
30+ metre	0.35

Tek Tek (1v1) Durumları

Kaleci ile karşı karşıya kalındığında:

Mesafe	Açı	1v1 xG
5m	Geniş	0.55
5m	Dar	0.35
10m	Geniş	0.40
10m	Dar	0.25

Farklı xG Modelleri

1. Temel xG Modeli

Kullanılan faktörler:

• Mesafe
• Açı

Doğruluk: %65-70

2. Orta Seviye xG Modeli

Ek faktörler:

• Şut tipi
• Asist tipi
• Oyun durumu

Doğruluk: %75-80

3. Gelişmiş xG Modeli (StatsBomb, Opta)

Ek faktörler:

• Defans konumu
• Kaleci konumu
• Oyuncu vücut yönelimi
• Top hızı
• Önceki aksiyonlar

Doğruluk: %85-90

Post-Shot xG (PSxG) Hesaplaması

PSxG, şutun kale içindeki hedefini de dikkate alır:

Hedef Bölgeleri ve Çarpanları

Kale Bölgesi	PSxG Çarpanı
Alt köşeler	1.40
Üst köşeler	1.60
Alt merkez	0.60
Üst merkez	0.80
Kaleci üzeri (düşük)	0.50
Kaleci üzeri (yüksek)	1.20

PSxG Formülü:

PSxG = xG × hedef_bölgesi_çarpanı × şut_hızı_çarpanı

xG Hesaplama Araçları

Manuel Hesaplama İçin

Basit Formül:

xG ≈ (0.4 - 0.015 × mesafe) × (açı/45) × şut_tipi_çarpanı

Bu formül yaklaşık değerler verir, profesyonel modeller kadar doğru değildir.

Online Araçlar

1. xG Calculator - Temel hesaplama
2. Expected Goals Simulator - Görsel araç
3. Gol Sinyali - Türkçe analiz

Sonuç

xG hesaplaması, basit görünse de arkasında karmaşık istatistiksel modeller yatar. Temel faktörler (mesafe, açı) ile başlayıp, gelişmiş modellerde onlarca değişken kullanılır.

Önemli Noktalar:

1. Mesafe en kritik faktördür - Her 5 metre xG'yi yaklaşık yarıya düşürür
2. Açı ikinci önemli faktördür - Dar açı xG'yi %30-50 azaltır
3. Şut tipi önemlidir - Kafa şutları ayak şutlarından düşük xG
4. Bağlam önemlidir - Kontra atak, ribaund gibi durumlar xG'yi artırır

Gol Sinyali olarak, gelişmiş xG modellerimizle size en doğru analizleri sunuyoruz.

Sıkça Sorulan Sorular

xG hesaplamak için hangi veriler gerekli?

Temel xG için şut mesafesi ve açısı yeterlidir. Gelişmiş modeller için şut tipi, asist türü, oyun durumu, defans konumu ve kaleci pozisyonu gibi ek veriler gerekir.

Penaltının xG değeri neden 1.00 değil?

Penaltılar %100 gol olmaz. Tarihsel veriler, penaltıların yaklaşık %76-79 oranında gole dönüştüğünü gösterir. Bu nedenle penaltı xG'si 0.76-0.79 arasındadır.

xG hesaplama formülü evrensel mi?

Hayır, her xG sağlayıcısı (Opta, StatsBomb, Understat) kendi modelini kullanır. Bu nedenle aynı şut için farklı kaynaklarda farklı xG değerleri görebilirsiniz.

Kendi xG modelimi nasıl oluşturabilirim?

Python veya R kullanarak lojistik regresyon modeli kurabilirsiniz. Açık kaynak şut verileri (StatsBomb Open Data) ile başlayabilir, mesafe ve açı bazlı basit bir model oluşturabilirsiniz.

xG hesaplamasında hangi hatalar yaygındır?

En yaygın hatalar: sadece mesafeye bakmak, şut tipini göz ardı etmek, defans baskısını hesaplamamak ve tek maç verisine fazla güvenmektir.

---

Meta Description: xG (Gol Beklentisi) nasıl hesaplanır? Şut mesafesi, açı ve diğer faktörlerin formülleri. Pratik örneklerle adım adım xG hesaplama rehberi.

Keywords: gol beklentisi hesaplama, xg nasıl hesaplanır, xg formülü, expected goals hesaplama, xg hesaplama

Kategori: Analiz

Kelime Sayısı: ~1,800 kelime